Wpływ wdrożenia SIT podczas lekcji wychowania fizycznego na sprawność poznawczą i fizyczną młodzieży
Projekt jest odpowiedzią na obecne zjawiska zagrażające zdrowiu młodych ludzi, głównie związane z niskim poziomem aktywności i sprawności fizycznej, występowaniem nadwagi. Ważna jest także kwestia deficytów obserwowanych w zakresie funkcji poznawczych.
Istnieje pilna potrzeba poszerzenia wiedzy na temat wpływu ćwiczeń o wysokiej intensywności i małej objętości czasowej na funkcje poznawcze i wskaźniki zdrowotne u młodzieży. Badania wykazują, że wśród młodzieży występują deficyty funkcji poznawczych, takie jak problemy z pamięcią i koncentracją, które mogą być silnie związane z korzystaniem z mediów społecznościowych i Internetu. Niewystarczający poziom aktywności fizycznej wśród młodzieży jest przyczyną rozwoju otyłości i spadku sprawności fizycznej.
Lekcje wychowania fizycznego są często jedyną formą zajęć ruchowych, w których młodzież uczestniczy. Jednakże wyniki badań wskazują, że intensywność aktywności fizycznej podczas lekcji wychowania fizycznego jest za niska. Dlatego tak istotne jest poszukiwanie sposobów na podniesienie intensywności lekcji wychowania fizycznego i zmaksymalizowanie ich wpływu na zdrowie i sprawność młodzieży.
Celami badań są: 1) ocena wpływu 8-tygodniowego treningu interwałowego (SIT z ang. sprint interval training) o wysokiej intensywności i małej objętości wdrożonego podczas lekcji wychowania fizycznego na a) funkcje poznawcze: uwagę i koncentrację, pamięć krótkotrwałą i operacyjną u młodzieży oraz wskazanie znaczenia stężenia we krwi wybranych białek (exerkines) dla tych funkcji; b) stężenie exerkines we krwi: neurotropowego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), katepsyny B (CTSB) i insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF-1) u młodzieży; c) wytrzymałość krążeniowo-oddechową i skład ciała młodzieży. 2) ocena długoterminowego wpływu 8-tygodniowego SIT o wysokiej intensywności i małej objętości wdrożonego podczas lekcji wychowania fizycznego na stężenie exerkines we krwi, funkcje poznawcze, wytrzymałość krążeniowo-oddechową oraz skład ciała młodzieży. Badania mają charakter eksperymentalny.
W planowanym badaniu weźmie udział około 80 chłopców i około 80 dziewcząt w wieku 16-17 lat. Wdrożona 8-tygodniowa interwencja podczas lekcji wychowania fizycznego będzie polegała na zastosowaniu protokołu SIT. Obejmuje on 4 x 30 s intensywnego wysiłku fizycznego przeplatanego aktywnym odpoczynkiem trwającym 60 s. Ocenione zostaną funkcje poznawcze (pamięć operacyjna i krótkotrwała, uwaga i koncentracja), stężenie we krwi exerkines (neurotropowego czynnika pochodzenia mózgowego – BDNF, katepsyny B – CTSB i insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 IGF-1). Funkcje poznawcze zostaną ocenione za pomocą Wiedeńskiego Systemu Testowego (VIA, SCHUHFRIED). Wytrzymałość krążeniowo-oddechowa będzie zmierzona za pomocą testu biegu wahadłowego (20 m). Do oceny składu ciała (zawartość tłuszczu, beztłuszczowej masy ciała, masy mięśniowej) wykorzystana zostanie metoda DXA (Lunar Prodigy, GE Healthcare, USA). Za pomocą monitorów aktywności fizycznej codzienna oceniona zostanią aktywność fizyczna i czas zajęć sedenteryjnych, intensywność aktywności fizycznej podczas lekcji. W trakcie eksperymentu monitorowane będą: zadowolenie z podejmowanej aktywności fizycznej i klimat motywacyjny w wychowaniu fizycznym.
Proponowany protokół interwencji jest łatwy do replikacji w całej populacji młodzieży szkolnej. W przypadku pozytywnych wyników w projekcie, proponowany protokół SIT można będzie wykorzystać w projektowaniu lekcji wychowania fizycznego, które poprawiają funkcje poznawcze, stymulują układ krążeniowo-oddechowy oraz wpływają korzystnie na skład ciała młodzieży.